Yüz körlüğü, diğer adı prosganozi
olan, genel tanım olarak daha önce görülmüş olunan yüzleri tanıyamama şeklinde
tanımlanabilecek hastalıktır.
Yüz körlüğü sıklıkla doğuştan gelen bir hastalıktır ve genellikle
hastalığa sahip olan kişinin hayatının büyük kısmı ya da tamamında etkili olan
bir rahatsızlıktır. Hastalığın etkisi günlük yaşamda şiddetli etkilere de sahip
olabilir.
Yüz körlüğü olan çok sayıda insan kendi ailelerini, eşlerini ve
arkadaşlarını tanıyamazlar.
Hastalar yakın arkadaşlarını ve
ailelerini tanıyabilmek için farklı stratejiler kullanarak hastalığı yenmeye
çalışırlar. Buna örnek olarak yolda yürüyüşleri, saç stilleri, elbiseleri ve
sesleri akıllarında tutarak insanları tanımaya çalışırlar.
Ancak bu tür faydalı stratejiler
bazen işe yaramazlar. Özellikle yüz körlüğü olan bir kişi kendi konteksi
dışında biriyle konuşursa bu durum daha belirgin hale gelmektedir.
Yüz Körlüğü Etkisi
Yüz körlüğü olan biri sosyal
etkileşime girmekten kaçınabilir. Bu durum, doğal olarak hastanın hem özel
hayatında hem de iş hayatında problemlerin oluşmasına neden olur. Yine kişinin
hayatında depresyon episodları da alışılmamış değildir.
Bazı yüz körlüğüne sahip kişiler
temel yüz ifadelerini yaşını ya da cinsiyetini de ayırt edemezler. Hatta bazı
hastalar fotoğraflarda ya da ayna da bile kendi yüzlerini tanıyamayabilirler.
Bu noktadan bakıldığında aslında yüz körlüğü hastalığının oldukça zorlu bir
hastalık olduğunu ifade etmemiz gerekir.
Prosganozi yani yüz körlüğü hastanın arabalar veya yerler gibi
objeleri fark etmesini de etkileyebilir. Birçok insan yönünü tayin etmekte ve
gezinmekte bile zorlanabilir. Bunun arkasında yatan temel neden ise açı ve
mesafeleri işleme yeteneğinden yoksun olmak ve gidilen yerlerin veya yer
işaretlerinin hatırlanamaması da bunda etkili olabilmektedir.
Yüz körlüğü hastalığından muzdarip kişilerin televizyon dizilerinin
konularını ya da televizyon programlarını takip etmeleri de neredeyse imkânsızdır.
Çünkü hastalar için dizi veya film karakterleri tanımlanabilir ya da fark
edilebilir değillerdir.
Yüz Körlüğünün
Nedenleri
Yüz körlüğünün 2 tipi vardır.
Bunlar:
⚫Gelişimsel yüz körlüğü (Beyin hasarı olmayan bir kişide görülen yüz
körlüğüdür)
⚫Edinilmiş yüz körlüğü (Sıklıkla kafa yaralanması ya da felcin takip
ettiği, beyin hasarı sonrasında gelişen yüz körlüğüdür)
Geçmişte çoğu yüz körlüğü
vakasında (edinilmiş yüz körlüğü) kafa yaralanmasını takip eden durumlarda hastalığın
oluştuğu düşünülmüştür. Ancak araştırmalar sonucunda beyin hasarı olmayan çok
sayıda hastada da (gelişimsel yüz körlüğü) yüz körlüğünün oluştuğu fark
edilmiştir.
Şimdi bu 2 tip yüz körlüğüne daha
detaylı bakalım.
Gelişimsel Yüz Körlüğü
Bu alanda yapılmış olan çok
sayıda çalışma göstermiştir ki yaklaşık her 50 kişiden birinde gelişimsel yüz
körlüğü oluşabilir. Öyle ki bu oran İngiltere nüfusu içinde 1.5 milyon insana
denk gelmektedir.
Gelişimsel yüz körlüğü olan
insanların çoğu basit bir şekilde yüzleri ayırt etme yeteneğinden yoksundurlar.
Bu hastalığı doğuştan getiren bazı kişilerde ise böyle bir problem açığa
çıkmayabilir.
Gelişimsel yüz körlüğü genetik bileşenli olabilir ve ailelerde
gelişebilir. Bu hastalığa sahip olan çoğu insanın birinci dereceden
akrabalarının en az birinden yüzleri ayırt etmeyle ilgili bir sorun
saptanmıştır. Bu da hastalığın genetik yatkınlığını gözler önüne sermeye yeter.
Edinilmiş Yüz Körlüğü
Edinilmiş yüz körlüğü nadir
olarak görülür. Bir kişide beyin hasarı aldıktan sonra edinilmiş yüz körlüğü
ortaya çıktığında bu kişi hemen bu hastalığın ortaya çıktığını fark edecektir.
Ancak eğer kişi erken çocukluk
döneminde bir beyin hasarı aldıktan sonra yüz körlüğü ortaya çıkmışsa, yüzleri
ayıt etme yeteneği tamamen gelişmediği için, çocuk yüzleri tanıyamadığını fark
etmeden büyüyebilir.
Yüz körlüğü, görme kaybı, hafıza
sorunu ya da bir öğrenme bozukluğu değildir. Ancak bazen otistik spektrum bozukluğu, Turner Sendromu ya da Williams Sendromu
gibi diğer gelişimsel bozukluklarla ilişkilendirilir.
Yüz Körlüğü Nasıl
Teşhis Edilir?
Eğer yüzleri tanımayla ilgili bir
sorununuz varsa, bununla ilgili olarak bir klinik nöropsikoloğa görünmeniz
gerekebilir.
Ayrıca bu alanda çalışan
yakınınızdaki üniversite birimlerine de başvurabilirsiniz.
Doktora gittiğinizde öncelikle
yüz tanıma yeteneğiniz ve diğer becerileriniz arasında, değerlendirmek için,
bir test yapılacaktır. Örneğin şu şekilde sorular sorulabilir:
⚫Daha önce hiç görmediğiniz yüzleri ezberleyin ve sonra hatırlayın
⚫Ünlülere ait yüzleri
hatırlamaya çalışın
⚫Yana yana sunulan yüzler
arasındaki benzerlik ve farkları tespit edebilir misiniz?
⚫Karşınızdaki yüzlerdeki yaş,
cinsiyet veya duygusal ifadeyi anlamaya çalışın.
Yüz Körlüğü Nasıl
Tedavi Edilir?
Yüz körlüğü tedavisi maalesef şu
an için özel bir tedavi yöntemi değildir. Ancak araştırmacılar bu hastalığın
nedenlerini araştırmaya devam ediyorlar ve bu hastalıktan muzdarip olan
hastalar için de eğitim programları geliştiriyorlar.
Bunlardan bazıları ise hem
edinilmiş hem de gelişimsel yüz körlüğü olan bazı insanlarda işe yarayan normal
yüz işleme süreci mekanizmalarını yenilemeye teşvik eden teknikler ya da
dengeleyici stratejilerdir.
Yüz körlüğü olan çok sayıda insanda
insanları tanımak için bu açığı telafi edici stratejiler geliştirilir. Bunlar
bir kişinin sesi, giyinişi ve yürüyüşüne dikkat ederek geliştirilen küçük ama
hastanın hayatından önemli stratejilerdir.
Çocuğumda Yüz Körlüğü
Var mı?
Çocuklarda yüz körlüğünü fark
etmek zor olabilir ancak yine de bazı potansiyel işaretler vardır:
⚫Çocuğunuz sık sık daha önce
gördüğü veya tanıdık insanları tanımakta zorlanıyorsa,
⚫Çocuğunuz özellikle kamuya açık
yerlerde size yapışıyor ya da daha fazla ilgi istiyorsa,
⚫Okulda kendisini sosyal çevreden
uzak tutuyor veya arkadaş edinmek zorlanıyorsa,
⚫Fimleri ya da dizileri izlemekte
zorlanıyorsa,
Mutlaka çocuğunuzu uzman bir
nörolog ya da hastanelerin ilgili bölümlerindeki uzman hekimlere götürünüz.
0 Yorumlar
1) Yorumunuzun yazıyla ilgili olmasına özen gösterin.
2) Yazım ve dil bilgisi kurallarına mümkün mertebe özen gösterin.
3) Hakaret ve küfür içeren kelimeler kullanmayın.
4) Yorum yaparken link eklemeyin.